اورمو دیار باستانی با تاك های انگور و باغات میوهایی كه یاد بهشت برین را در ذهن متجسم مینمایند در كنار دریاچه ایی(اورمو گولو) كه همچون گوهری بر تارك منطقه می درخشد با مردمانی غیور و آگاه و مهربان با تاریخی هزاران ساله كه نسل مردمانش را به قدمت ((گؤی تپه))، ((تام تاما))، ((زرتشت)) و ... می رساند بحق پایتخت تاریخی آزربایجان است كه مهد تمدنهای باستانی بزرگی همچون آراتتاها، مانناها، هوریها، اورارتوها و ... بوده است كه در بطن تاریخ گاه صفحاتش از تمدن آفرینی و مدنیت مردمانش پرغرور و در مقطعی با نواهای روح انگیز و بی بدیل ((صفی الدین اورموی)) و عرفان ((حسام الدین چلبی اورموی)) و اشعار دل انگیز ((حیران خانیم)) و دلاورمردانی نظیر ((عسگر خان)) و ((كاظم خان)) موجبات افتخار امروز ماست و البته گاه از سختی هایی كه نارفیقان و دشمنان و متجاوزان بر هیبتش وارد ساخته اند مویه های دردناكی دارد كه تن و روح هر وارسته ایی را بدرد می آورد. اما آنچه كه موضوع مطلب جاریست، نگاهی بر اسامی برخی مناطق و محلات اورمو است كه در ذیل به ریشه نامگذاری آنها اشاره می شود:

گؤل اوستو: این میدان چند سال قبل به نام میدان امام حسین (ع) تغییر یافته است. در زمان قدیم در آن منطقه چشمه های بزرگی بودند كه بدین سبب نام گؤل اوستو را بدان داده بودند كه آن چشمه ها آب آشامیدنی نواحی زیادی از شهر را تامین میكردند.

نوو گئچر: این قسمت از شهر اكنون پنجراه نامیده میشود. نوو گئچر در امتداد گؤل اوستو قرار دارد كه از دو كلمه تركی "نوو" به معنای محل تقسیم و انتقال آب (ناودان كه در پشت بام ساختمانهاست از همین ریشه است) و "گئچر" به معنای محل عبور، است تشكیل شده است. آب شهر از گؤل اوستو به نوو گئچر سرازیر شده و از آنجا به مناطق مختلف شهر منتقل میشد كه بدین سبب نام نوو گئچر را به این منطقه داده اند.

عسگرخان: این منطقه قدیمی شهر كه یكی از دروازه های 8 گانه اورمو بوده است با نام یكی از سرداران رشید و وطن پرست طایفه بزرگ افشار بنام ((عسگرخان)) كه اولین سفیر ایران در فرانسه بوده است نامگذاری شده كه خوشبختانه تاكنون نیزنام اصلی خود را حفظ كرده است. در سال 1218 ه.ق عسگرخان فرمانده لشگر اورمو بود كه در جنگ با روسها در ایروان، باكو، گنجه و نخجوان طایفه افشار و دلاوران اورمیه ایی به سركردگی عسگرخان رشادتهای زیادی از خود نشان دادند و سپس نیز در همین دروازه عسگرخان در مقابل مهاجمان و یاغیان تالانگر كه از عشایر كرد بودند شهر را حفظ كردند. عسگرخان در 8رجب 1249 ه.ق وفات كردند.

چالا باشی: این منطقه از شهر اكنون به چهاربخش تغییر نام یافته است كه از دو كلمه تركی "چالا" به معنای "گودی و چاله" و "باشی" به معنای "سر" تشكیل شده است. در زمان جنگهای عثمانی و صفویه مردم و لشگریان در این منطقه از شهر كه مسیر حمله عثمانی به اورمو بود با حفر چاله و خندقهایی اقدام به دفاع از شهر كرده اند كه به همین جهت این منطقه با عنوان چالا باشی خوانده می شد.

جارچی باشی: این منطقه از شهر كه در قدیم محل استقرار و مكان اصلی اطلاع رسانی جارچیان شهر بود كه در مواقع لزوم با دستوراتی كه دریافت میكردند مسائل مختلف و مهم را بوسیله جار كشیدن در كوی و برزن به اطلاع مردم میرساندند كه به همین جهت این محله كه اكنون در خیابان شهید باكری قرار گرفته است جارچی باشی نامیده شده است.

وكیل باشی: این محله نیز در خیابان شهید باكری قرار گرفته كه محل سكونت وكلا و داروغه و قاضی شهر بوده است.

شیخ تپه: یكی از مناطق زیبا و اصلی شهر بصورت تپه ایی بزرگ است كه پارك جنگلی نیز در این منطقه قرار دارد. در سال 1297 ه.ق شیخ عبیدالله شمزینانی از رهبران فرقه نقشبندیه كه كرد زبان بود از تركیه به خاك غرب آزربایجان و اورمو حمله نمود و غارتگریها و جنایات و قتل عامهای فجیع و دهشت باری در اورمو، سلماس، سویوق بولاق (مهاباد) و قوشاچای (میاندوآب) انجام داد كه تاریخ از بازگویی آنها شرمسار و دردآلود میباشد. شیخ عبیدالله در تپه های منطقه ایی كه اكنون شیخ تپه نامیده میشود شهر را مورد هدف قرار میداد و در این منطقه از شهر نیز ساكن بوده است كه از آن تاریخ تاكنون آن منطقه را شیخ تپه نامیده اند.

عرشلو: این منطقه كه با بافتی روستایی در بافت جدید شهر در مابین خیابانهای البرز، میثم و فرهنگیان قرار دارد نام یكی از طایفه های قدیمی توركهاست. "عره ش" در تركی به معنای واحد طول(از مرفق الی نوك انگشتان) بكار میرود.

دوققوز پله: یخچال دوققوز پله در محله ای قدیمی به عسگرخان و در كنار نهر كوچكی به نام ((دره چای)) در شهر اورمو قرار دارد كه البته محله ایی نیز به همین نام در آن نقطه از شهر موجود است. دوققوز در تركی به معنای نه (9) می باشد كه عدد 9 در تركی جزو اعداد مقدس و معنی دار است كه در بسیاری از آثار باستانی آزربایجان به عدد 9 برمی خوریم. تا قبل ازگسترش شهر به صورت فعلی، اهالی اورمو از این یحچال بعنوان محل نگهداری یخ استفاده می كردند و نیز مراسم چهارشنبه سوری را در كنار حوضچه ای كه آب نهر به آن می ریخت و فاصله اش با یخچال حدود چهل متراست برگزار می گردید. با توجه به شكل ساختمان و نقشه ای یخچال ،به نظر می رسد این بنا به دوره قاجار تعلق دارد. بنا و سقف آن از سنگ و آجر است. این یخچال هنوز سالم باقی مانده و صدماتی به آن وارد نشده است. علاوه بر محلات فوق الذكر میتوان به محلاتی نطیر "یئددی درمان" ، "بدن دیبی" ، "آغداش" ، "توپراق قالا" ، "داش مچید" و ... اشاره كرد. اهمیت شناختن نامهای اصیل این مناطق در راستای تعریف هویت اصیل اورمیه است كه در طول صده معاصر دردهای زیادی را از جانب متجاوزان و مهاجران بر خود دیده است. بنظر میرسد تهیه نقشه های فرهنگی اصیل در مناطق غربی آزربایجان كار ضروری و مهمی است كه باید به سرعت از سوی مسئولان و مقامات مسئول و نیز دلسوزان فرهنگ آزربایجان صورت پذیرد.

رضا داغستانی:

ایضاح:بوردا ایشاره اولونان عسگرخان كی بو آددا بیر دروازا اورمودا وار اونجه هیندو دروازاسی و او محله هیندو محله سی آدلانیرمیش كی عسگرخان افشارین شهادتیندن سونرا عسگرخان آدلانیر و اوشهید اورمونون قوچ قبیر صاندیقیندا یاتیب. آمما ایرانین بیرینجی سفیری فیرانسادا ،عسگرخان عبدالمالكی گینه افشار طایفاسینداندی و جنرال مسچیدینین شبیستانیندا دفن اولوبدور كی گرك بیر بیرلریله قاریشیلماسینلار

اومود اورمولو: به نظر بنده ریشه شناسی چند نامی كه در نوشته ذكر شده به تحقیق بیشتر نیاز دارد.

نوشته حاضر جهت آشنائی نسبی به خوانندگان عرضه میشود.
http://urmiyem.blogspot.com/2010/02/blog-post_21.html