«قیزیل قارشی» یكی از روستاهای بزرگ و تاریخی جوین است. در طرف مشرق آن زورآباد و در غرب آن روستای «كارجی» (قارزی) واقع شده است. ساكنان روستا به زبان تركی حرف می زنند. در ضلع شمالی آن، روستای خراب شده ای به نام «ایلدر آباد» وجود دارد. فامیل بیشتر ساكنان قیزیل قارشی

همواره برای انكه به قدمت تاریخی ملتی و یا فرهنگی پی برد بایست چند فاكتور ازجمله موارد را در نظر داشت:

1- انتروپونیم ( اسامی اشخاص )

2- كوسمونیم ( اسامی ستارگان و كواكب)

3- ائتونیم ( اسامی طایفه ها و قبایل)

4- هیدورنیم ( اسامی كوهها و رودخانه ها و ...)

5-فیتونیم ( اسامی گیاهان )

6- زئونیم ( اسامی حیوانات)

7- توپونیم ( اسامی جغرافیائی)

اكنون با توجه به این فاكتورها، آیا در زبان توركی برای كدامیك از این موارد دارای اسامی خاص و یا استثنائی نمی باشد و از دیگر زبان ها عاریت گرفته شده است؟ بجز در موارد خاص و اندك و ان هم اجسام و اشیاء جدید الكشف. اما درفارسی بسیاری از این اسامی عاریت گرفته از توركی و عربی می باشد.

دكتر یوسف بیداردل

 اروم نیوز (( اورمیه سسی)) -دكتر یوسف بیداردل : نام های قدیمی و اصلی اماكن عمومی، شهرها، رودخانه ها،جزایر و غیره... به طور اعم و آثار تاریخی و فرهنگی به طور اخص در حوزه میراث فرهنگی از نظر نگهداری و مراقبت آنها اهمیت بسزایی دارد...

نام های اماكن تاریخی ازنظر نوع زبان بكار رفته در مرحله نام گذاری قدیمی و معنی آنها جدا از سایر ویژه گیهای ابنیه ، خود گویای حقایق تاریخی بسیاری است كه باید با حساسیت كامل از آنها حفاظت و مراقبت شود. دخل و تصرف های عامیانه، غیرعلمی، متعصبانه و نیز سیاسی درجهت تغییر و یا ترجمه نام آثار و ابنیه تاریخی از یك زبان به سایر زبان ها قطعاً موجب گمراهی نسل های آینده و همچنین تخریب چهره حقیقی میراث فرهنگی خواهد شد. لذا انتقال بی كم و كاست و بدون تغییر اماكن تاریخی خصوصاً ازنظر نام، برای آیندگان یك وظیفه ملی و اصلی است كه باید از سوی مسئولین امر به آنها عمل شود. 

 تغییر و ترجمه اسامی قدیمی شهرها، مناطق و اماكن عمومی و تاریخی از سیاست های كور، نژادپرستانه و شوونیستی رژیم منحوس رضاخانی بود كه براساس دستور اربابان خارجی و بدست عوامل خود فروخته داخلی بر پیكر مردم وارد شده است. سیاست آسیمیلاسیون (بحران هویت) ملل و اقوام ایرانی با طرح پروژه فرهنگستانی واحد درلوای زبان و ادبیات فارسی هتك حرمت به زبان و ملیت اقوام غیر فارس كاری بود كه توسط پهلوی های پدر و پسر اعمال شد، و دراین بین ازجمله مناطقی كه بیشترین خسارات و تخریبات فرهنگی و تاریخی را تحمل نمود، آذربایجان می باشد. حال پس ازگذشت دوران ستم شاهی و ظهور انقلاب اسلامی كه ازنظر ماهیت، فرهنگی و اخلاقی می باشد، مردم كشور خصوصاً مردم آذربایجان كه در به ثمر نشستن انقلاب سهم بسیار قابل توجهی را دارند چشم امید به وعده ها و شعارهای انقلاب اسلامی و مسئولین عالی رتبه دوخته اند. اگر به حق قضاوت كنیم می بینیم كه پس از گذشت بیش از سه دهه از عمر انقلاب اسلامی دركشور هنوز برخی دستهای پنهان درصدد اجرا و یا ادامه دادن همان سیاست های قبلی در بخش میراث فرهنگی می باشند كه قطعا این امر جزو برنامه ها و اهداف اصلی انقلاب اسلامی نبوده است.

 موارد زیر نمونه های خیلی كمی از هزاران هزار مصادیق بارز سیاستهای تغییر هویت حقیقی و جعل اسناد تاریخی است كه به روش تغییر كلی و یا ترجمه به فارسی اسامی شهرها ، اماكن عمومی، محلات ، رودخانه ها، جزایر دریاچه و ابنیه تاریخی تاكنون به مرحلۀ اجرا گذارده شده است:

  ( اورمو، اورمیه←رضائیه، ارومیه)، ( قره عینی، چالدران ←سیه چشمه) ، (عربلر← پلدشت)، ( اشنو ←اشنویه)، ( سولدوز←نقده)، (قوشا چای ←میاندوآب) ، (سویوق بولاق←مهاباد)، ( خانا ←پیرانشهر)، ( ساری داش ← سردشت)، ( تیكان تپه←تكاب)، (بی كندی←بوكان)، (دیلمقان ←سلماس)، (صائین قالا←شاهین دژ)، (قره چمن ← چمن سیاه)، (گادار چای← قادر رود)، (تاتائو چای ←سیمینه رود) ،( جیغتائوچای ← زرینه رود)، (قیزیل اوزن← سفیدرود)، (آراز چای← رود ارس)، (آرپالیق←جوزار)، (آغ داغ←سپید)، (آغجاداش←بردك)، (آوشارجیق←كاوه)، (آق مستی ← بهرام)، (آلامزره←برزو)، (ایری داش←مهرداد)، (بزكلی ←آذین)، (پاخلان آداسی←چشمه كنار)، (داشلیجا ← سنگان)، (امیرداش←تنجك)، (قویون داغی←كبودان)، (گمیچی←كشتیبان)، (ایستی سو←آب گرم)، (گوی تپه←كوك تپه)، (كول تپه←گل تپه)، (نووگئچر←پنچ راه)، (گؤل اوستو←سرگل)، (یئددی درمان←هفت آسیاب)، (قویون كؤرپوسو←پل قویون)، (اوچ گؤزلو كؤرپو←پل سه چشمه)، (دوققوز پیلله بوز خاناسی ← یخچال نه پله)، (گؤی مسجید←مسجد كبود)، (اوچ گونبز←سه گنبد)

 با نگاهی اجمالی به روند نام گذاری قانونی اماكن در نظام ادرای كشور شاید بتوان به برخی از زوایای تاریك موضوع روشنی بخشید:

 بر اساس آیین نامه اجرایی نظارت بر نام گذاری اماكن مصوب15/10/76 شورای فرهنگ عمومی در اجرای ماده سوم «آیین نامه نامگذاری شهرها، خیابانها، اماكن و موسسات عمومی» مصوب جلسه مورخ 6/9/75 شورای عالی انقلاب فرهنگی، كه شورای فرهنگ عمومی را «مرجع نظارت» تعیین كرده است، موارد زیر را برای كلیه دستگاههای ذیربط لازم الاجرا كرده است:

 ماده ی یك: ازتاریخ تصویب این آیین نامه، «گروه نظارت برنامگذاری اماكن» از دو گروه، گروه اول مركزی و گروه دوم ویژه استان ها تشكیل میگردد:

 الف) اعضای گروه مركزی نظارت بر نامگذاری اماكن متشكل اند از:

ــ معاونت عمرانی  وزارت كشور(رئیس شورا)

ــ یك نفر ازاعضای شورای فرهنگ عمومی صاحب نظر در حوزه دینی و فرهنگی به انتخاب شورا و حكم رئیس شورا

ــ یك نفرازاساتید برجسته تاریخ، تمدن و فرهنگ به پیشنهاد انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و تصویب شورای فرهنگ عمومی

ــ دو نفر ازاعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی جمهوری اسلامی ایران به انتخاب فرهنگستان و معرفی رئیس فرهنگستان و حكم رئیس شورا

ــ نماینده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از سازمان میراث فرهنگی

ــ نماینده شهرداری تهران

ــ نماینده بنیاد شهید انقلاب اسلامی

 ب) اعضای گروه نظارت برنامگذاری اماكن- ویژه استان ها متشكل اند از:

ــ معاونت عمرانی استاندار( رئیس شورا)

ــ شهردار مركز استان ها

ــ مدیر كل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ها

ــ شهردار و فرماندار شهری كه نامگذاری مكانی در آنجا دردستور جلسه گروه قرار گرفته است.

ــ دو تن از فرهیختگان در زمینه فرهنك و ادب فارسی دراستان، به معرفی گروه نظارت بر نامگذاری و حكم استاندار

ــ مدیركل بنیاد شهید استان

 با توجه به تركیب اعضای گروه های مركزی و استانی نظارت برنامگذاری اماكن ، در تشكیلات دو گروه نسبت به هم ، نوعی عدم توازن و ناهماهنگی وجود دارد. در گروه مركزی یك نفر از حوزه دینی و فرهنگی همچنین یك نفر از اساتید بر جسته تاریخ، تمدن و فرهنگ وجود دارد كه این دو نفر در گروه استانی دیده نمی شوند، اما وجه تشابه در هردو گروه وجود دو نفرفرهیخته در زمینه فرهنگ و ادب فارسی می باشد. اصولاً بایستی در سطح استانی نیز ازوجود متخصصین فرهنگی و اساتید برجسته تاریخ، تمدن و فرهنگ استفاده گردد. ثانیا ًوجود صرفاً كارشناسان متخصص درحوزه ی فرهنگ و ادب فارسی پاسخگوی نیاز فرهنگی و ملی در كل كشور نخواهد بود، چرا كه ایران كشوری كثیرالمله می باشد، و لازم است درپروسه ی تصمیم گیریهای فرهنگی خصوصاً دربحث نامگذاری اماكن بویژه در مراكز استان ها ازمتخصصین سایر زبان های موجود استفاده گردد، اصولاً این موضوع بایستی ازطریق مراجع قانون گذاری و همچنین شورای عالی انقلاب فرهنگی پیگیری شده و اقدامات شایسته در این خصوص معمول گردد.  چرا كه تغییر نام قدیمی آثار تاریخی و اماكن عمومی و غیره جزء تخریب هویت فرهنگی و ملی مردم آن منطقه هیچ ثمر دیگری ندارد. همچنین ترجمه به زبان غیر نیز كه در هیچ جای دنیا معمول نیست مصداق بارز سیاست تغییر هویت تدریجی ملل و اقوام ساكن می باشد. ایران مجموعه ای از ملت ها و اقوام می باشد كه در سایه دین اسلام دركنار هم زندگی می كنند و تحمیل یك زبان خاص در تمام زوایای اجتماعی وفرهنگی به روش های گوناگون به بهانۀ ایجاد و حفظ وحدت، مخالف مصالح كشور و همچنین برخلاف ارزش های دینی می باشد. دین اسلام كه اكمل ادیان الهی است در ماهیت فلسفی خود «و لا اكراه فی الدین» را دارد، و دركشوری كه صدور ارزش های دینی و انقلابی به تمام نقاط جهان جزو اصلی ترین برنامه ها می باشد چگونه ممكن است یك نوع زبان درقالب انواع پروژه های آشكار و پنهان فرهنگی به مردم تحمیل گردد؟ به نظر می رسدتغییر و یا ترجمه اسامی اماكن تاریخی، خیانتی است تاریخی برای نسل های آینده دربخش میراث فرهنگی.

 منابع: - سایت مركز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی

 - سایت شورای فرهنگعمومی

-  سایت خبری آذر دیلی

 - دیگر سایتهای رسمی مرتبط

دكتر یوسف بیدار دل/ روزنامه نگار

 توضیح نویسنده وبلاگ :

 برخی ازتغییرنامها درخراسان بزرگ بصورت دلنوشته ای بزبان تركی خراسانی درلینگ آرشیو خردادماه ۹۱ و درتاریخ۲۱/۰۳/۹۱ منتشر كرده ام دراینجادر ارتباط با این پست مجددا آورده ام امید كه مورد توجه قرارگیرد:

خوراسانینگ تورك آد لاری

 ابن خلدون دئیبدی آدلار توركلر اوچون

سند ایله مدرك دی چاغ لار اوچون

های تورك لر، دردیم آدی غم اولموش

خوراسانینگ تورك آدلاری چئو اولموش

نازلی "آنا" لارینگ آدی اولموشدو مامان  

حدّن گچیب دی چوخ اولموشدو فاغان

"اولدوز"لارینگ آد لارئ اولموش ستاره 

چالان یوخدو گوتیرسین بو سسئ تارهِ

چالاچالا دِیسین های جوانلار ییغیلینگ

تورك دیلیمیزشیرین دی قدرینی بیلینگ

ماه" آی"، مامان" آنا"، بابا هنیز"آتا" دی

آتیش "اود" دی، اُوجاق داشئ صفا دی

نَه جور "یاغیش" خوراساندا  اوُلار باران 

نَه جور خوراسان ائللریوردی اولار بیابان

مئییم كئ توركچه "درخت مو" دئییردیلر

اونو، یواش یواش درختچه"انگور" ائتدیلر

"آلاداغینگ اوزانیتی نی"بینالود ائییدیلر

مشهد"كوپه داغلاری"هزارمسجد ائییدیلر

بجنورد دا "یامان داغی" نی "كوه یمن "

"قورقود داغی" نی " كورخود"داغ ائتدیلر

"ساری گؤل" اسفراینه آغ داغ گولو اولار

یواش یواش پهلویه  "ساریگان"  ائتدیلر

شیروان دا كئ  چٶلو " قاراول داغی"

یواش یواش اونا"شیركوه" داغ ائتدیلر

دره گزده كئ "یاریم تپه" نی چئوردیلان

یواش یواش اونو  "بندیان" تپه  ائتدیلر

تورك آد چئونر، لیك، اوُرگدن آیریل مس 

تورك دیل اٶلمس، آیرئ دیللا چئوین مس

آد چئورمه تومان تكین یاد دان گئتدمس

طبیعت رسمی ایتیرمس، تاتی بیتیرمس

میِ نابا، ساقی دی  خوراسانینگ آدلاری

اوُره گ لردَه جاویدی خوراسانینگ آدلاری 

های یولداشلارگلینگ ائل له یار اولینگ

ائل ایتیرمسه،كٶمك حال"سالار"اولینگ.