بؤلوم : Kenger
دوشنبه 31 فروردین 1394     یازار : Fuzuli
+0 به یه ن
در بین ترکان باستان کتیبه ها به سه شکل الفبایی و طمغا (مهر) و سیمگه (نماد) نوشته می شد. یکی از طمغاهایی ترکان طمغای آز یا آس می باشد. این طمغا در اکثر کتیبه های ترکی پروتورک (تورکان باستان) و کتیبه های باستانی آزربایجان وجود دارد. طمغای آز یا آس به معنی و مفهوم هوش دانایی و بزرگی است.
(AZ or AS (the AS people, high people) their names have the AS, AZ tamga)
در نام آزربایجان لفظ آز یا آس نیز مشهود است. این طمغا در نام آراز (ارس) نیز به کار رفته است. ریشه نام آزربایجان بصورت زیر است:
آز - آس (از اقوام باستانی ترکان)
ار - یر (جوانمرد)
بای - بَی (بزرگ)
جان – گان (یکی از پسوندهای مکان ترکی)
بطور کلی به معنی محل زندگی آز جوانمرد و بزرگ
نام و ریشه آزربایجان از نظر "میر علی سیدف":
میر علی سیدف دانشمند بزرگ تورک نام آزربایجان را وابسته به ...

بؤلوم : Kenger
جمعه 22 اسفند 1393     یازار : Fuzuli
+0 به یه ن
در کتاب 1000 واژه زبان ترکی در فارسی جناب اقای محمد صادق نائبی نام شهر شیراز را برگرفته از کلمه آزر یا آذر با این توضیح مختصر بیان کرده است :قوم آز (آذ) یا آس در 5200 سال پیش در شرق خزر با غلبه بر سایر اقوام هم اقلیم خود سنگ بنای حکومتی مقتدر بنام آذر را نهادند و در برخی نقاط جغرافیایی نامشان باقیست مانند آستارا ، ارس یا آراز ، شیرازو.. _بنا بر این میتوان گفت که شیر به عنوان صفتی برای آز اطلاق شده است .چنانکه میدانیم نحوه تلفظ حروف ز،ذ،ض ظ در ترکی و نیز فارسی همان ز معمول یا z میباشد و تفاوتی در تلفظ این حروف آنچنان که در زبان عربی وجود دارد نیست !بنابراین آز را با هر ز بنویسیم نهایتا خوانده میشود azar
_حال اگر ریشه نام شیراز را سرچ کنید نتایج زیر حاصل میشود :
نام شهر برگرفته از قلعه ای در اطراف شهر در محل قصر ابونصر بوده
ابن حوقل : وجه تسمیه شیراز همان اندرون شیر است یعنی جایی که خوار و بار وارد آن میشود
شیر (حیوان ) و آز به تازی یعنی محل نشستن و جایگاه
در نوشته های عیلامی به تیرازیس یا شیرازیش اشاره شده است ( البته در این یک مورد به این نکته باید توجه نمود که بسیاری از نامهای عیلامی به سهولت قابل ریشه یابی ترکی هستند که این مقال جای آن بحث نیست مفصلا در زمان دیگری به این موضوع پرداخته خواهد شد )
_مختصر توضیح در مورد کلمه آذ و آذر این خواهد بود که اجداد حضرت ابراهیم آذر و تارخ نام داشته اند که با ایل توروخ و آذر مطابقت دارد . آسار : در سومری نام یکی از الهه های آسمان بوده است . در سنگیاد های اورخون که متعلق به امپراتوری گوک تورک است از قوم و سرزمین آذ نام برده شده است
آر:ار نیز بیشتر به عنوان صفتی بر مبنای کمال و وارستگیست که به نام انسان و گاه مکان افزوده میشود
_حال از اینها که بگذریم کلمه شیر در آذربایجان با معنای لعاب کاربرد داشته و منشعبات بسیاری دارد
_ شیر حیوان نیز با همین نام کاربرد دارد
_البته شیریخ به معنای تکه پاره یا نوار استفاده میشود اما از سوی دیگرفعل شیررلماق در ترکی قشقایی به معنای دریدن و پاره پاره کردن محفوظ مانده و کاربرد دارد که میتوان ارتباط واضحی بین این فعل و نام شیر به عنوان حیوانی درنده قائل شد (که در فارسی هیچ ریشه و یا قرابت با کلمه ای برای نام شیر نمیتوان یافت )
_بنا بر اینکه باور اکثریت مردم قشقایی اینست که آذربایجان وطن اولیه شان بوده و به آن سرزمین منسوب بوده و با مردمش قرابت قومی دارند و از طرفی با قبول حضور بسیار دیرین ترکان در جنوب ایران درستی این ایده که نام شهر شیراز به عنوان مرکزیت ایل قشقایی را همین ترکان ساکن جنوب نهاده اند را به شدت قوت میبخشد
(همچنین شیراز نام روستایی در مراغه از توابع تبریز)

+0 به یه ن
اسامی 197 منطقه جغرافیایی اردبیل را عوض کردند - رحیم غلامی لنج آباد

آشاغیدا اوخویا جاغنیز مطلب کئچمیش رئژیمده فارسلاشدیریملیش و دؤولتی سندلرده هله‌ده او شکیل ده ایشله دیلن اردبیل بؤلگه‌سینین جوغرافی آدلاری و اونلارا داییر بعضی ایضاحاتلا باغلی‌دیر.
دیرناق آراسیندا گؤستریلن‌لر قوندارما آدلاردیر. 

1- جبه‌دار (جبه‌درق)
1- جبه کلمه‌سی اسکی گونلرده قایانین تاقچاسینا دئیرمیشلر . آنجاق ائله ایندیده قوجا کیشی لر قایانین اوجالیقیندا اولان تاقچایا جبه‌‌دییرلر 2- جبه دار موهممات معناسینادا اولمالیدیر. 3- گوره‌سن جعبه سؤزوده بوسؤزده‌ن اولابیلرمی ؟

2- جابارلی (جبارلو)
جابارلی کمله‌سی همن چاپارلی اولابیلرمی؟
3- گون دوشمئین (گئندیشمین)
1- کؤلکه‌لی‌ یئر 2- گون چیخمایان‌ یئر 3- بوکندین گؤرمه‌لی جین دره‌سی، زئینو داغی، شئیطان داشی و قارا بولاقی یایلاقی‌دیر 

4- آرواد کندی (ارباب کندی) سلیمان نوبختی »خیاو گمشده تاریخ« کیتابیندا بو کندی آرواد کندی بیلیر بو کندیله گون دوشمئین کندینین آراسیندا بیر باستانی کورپو آورا آدیندا واردی.
5- آقجا قشلاق (آقجه قشلاق) قوجا کیشی‌لرین دئدیکلرینه گورا بوردا ایکی کند واریمیش و ناموس اوستونده بیر بیریله ساواشدان سونرا آشاقی باشلی‌لار کندی قویوب و قاچیب‌لار و بئله سؤیله‌نیر ایکی کندین بیر بولاقی واریمیش و بیرگون یوخاری باشلی‌نین قیزینین بیری سو گتیرمگه گئدنده آشاغا باشلی‌دا بیر اوغلان بو قیزا توخانیب و اوندان سونرا ساواش باشلاناراق آشاغی باشلی‌لار قویوب و قاچیب‌لار. ایندیسه دئمک لازیم دیر او ...

بؤلوم : Kenger
شنبه 2 اسفند 1393     یازار : Fuzuli
+0 به یه ن
جولفا بؤلگه‌سی‌نین چوخ گؤزل کندلریندن بیری اولان سیس-آران کندی‌نین آدینی فارسلاشدیراراق سیه سران قویموشلار. بیز بو گؤزل کندیمیزین آدینی یئنیدن اونا قایتاراراق سیساران یازمالیییق. سایین ائرسان ائرئل این دوغما کندی‌نین ائتیمولوژیسی ایله ایلگیلی باخیشی دا ماراقلیدیر. ائرسان بَی، بؤلگمیزده آران سؤزویله بیرلشمیش داها بیر نئچه کندین ده اولدوغونو گؤز اؤنونه آلاراق سیساران آدینین، سیسلی آران آنلمیندا اولاجاغینی ایره‌لی سورور. 
هادی قاراچای قاراچای 
Culfa Bölgəsinin çox gözəl kəndlərindən biri olan Sisaran kəndinin adını farslaşdıraraq siyəhsəran qoymuşlar. Biz bu gözəl kəndimizin adını yenidən ona qaytararaq Sisaran yazmalıyıq. Sayın Ersan Erel in doğma kəndinin etimolojisi ilə ilgili baxışı da maraqlıdır. Ersan bəy, bölgəmizdə aran sözüylə birləşmiş daha bir neçə kəndin də olduğunu göz önünə alaraq Sisaran adının, Sisli Aran anlmında olacağını irəli sürür.

Hadi Qaraçay Qaraçay

'Culfa Bölgəsinin çox gözəl kəndlərindən biri olan Sisaran kəndinin adını farslaşdıraraq siyəhsəran qoymuşlar. Biz bu gözəl kəndimizin adını yenidən ona qaytararaq Sisaran yazmalıyıq. Sayın Ersan Erel in doğma kəndinin etimolojisi ilə ilgili baxışı da maraqlıdır. Ersan bəy, bölgəmizdə aran sözüylə birləşmiş daha bir neçə kəndin də olduğunu göz önünə alaraq Sisaran adının, Sisli Aran anlmında olacağını irəli sürür.
Hadi Qaraçay Qaraçay'

بؤلوم : Kenger
شنبه 2 اسفند 1393     یازار : Fuzuli
+0 به یه ن
سویاری، سونرالار سییاری آدلانان کندین آدی، اونون ایلک یئرلشیم یئرییله ایلگیلی اولوبدور. سویاری کندی بیلیندیگی کیمی ان آزی اوچ یول یئر دیَیشدیریبدیر. کندین کؤچونون نه‌دنلری بللی اولماسا دا، کؤچون اؤزو ائلین بلله‌یینده دیری اولاراق دورور. "کند یئری" و "آشاغی کند" آدلانان یئرلرده سویاریلی لارین یئرلشمیش اولدوغو بللیدیر.
بو گون کند یئری آدلانان یئر ایلک یئرلشیم یئری اولاراق آراز چایی‌نین اورتادان ایکییه بؤلوندویو بیر یئرده‌دیر. دئییلنه گؤره سویاری آدی (سونرالار سییاری آدی) آرازین تن ایکییه بؤلوندویوندن آلینمیش آددیر. فارس ایستیلاچیلاری اونو سیه رودا چئوریبلر. یئر آدلاریمیزی گئری آلاراق سویاری کندی‌نین آدینی یئنیدن قایتاریریق!
هادی قاراچای قاراچای

Suyarı, sonralar Siyarı adlanan kəndin adı, onun ilk yerləşim yeriylə ilgili olubdur. Suyarı kəndi bilindiyi kimi ən azı üç yol yer dəyişdiribdir. Kəndin köçünün nədənləri bəlli olmasa da, köçün özü elin bəlləyində diri olaraq durur. "Kənd Yeri" və "Aşağı Kənd" adlanan yerlərdə Suyarılıların yerləşmiş olduğu bəllidir. 

Bu gün Kən Yeri adlanan yer ilk yerləşim yeri olaraq araz çayının ortadan ikiyə bölündüyü bir yerdədəir. Deyilənə görə Suyarı adı (sonralar Siyarı adı) arazın tən ikiyə bölündüyündən alınmış addır.
Fars istilaçıları onu Siyəh-Rud'a çevriblər. Yer adlarımızı geri alaraq Suyarı kəndinin adını yenidən qaytarırıq!
Hadi Qaraçay Qaraçay

'Suyarı, sonralar Siyarı adlanan kəndin adı, onun ilk yerləşim yeriylə ilgili olubdur. Suyraı kəndi bilindiyi kimi ən azı üç yol yer dəyişdiribdir. Kəndin köçünün nədənləri bəlli olmasa da, köçün özü elin bəlləyində diri olaraq durur.

+0 به یه ن


گاه گداری در مسیر خریدن مجله یا روزنامه گذارم به سبزه میدان می افتد، افراد زیادی را می بینم که هر کدام با جعبه ای کوچک که در داخل آن تعدادی انگشتر چیده اند، مشغول فروش برای مشتریها می باشند و بعضی از آنها بساطی پهن کرده و مشغول فروش موبایل دسته دوم و بعضی با بساط کردن اشیا عتیقه، دوربین قدیمی دو چشم و دوربین های تک چشمی قدیم و سماورهای قدیمی با شکل و فرم های متفاوت و همین طور بساطی های تسبیح فروشان می باشد.
 این کار به ذاته بد نیست اما در کنار این به خاطر بیکاری فروش مواد خانه بر باد داده و فروش اشیا سرقتی دل آزار می گردد و نیز اجتماع بازنشستگان بر روی صندلیها و گفتگوی پیرمردان از رده خارج شده به قول خودشان و یا فرار کرده از خانه و یا شاید تفریح و سرگرمی پاتوق خود را با مقوایی در صندلی پیدا کرده اند و نگران روزهای آینده زندگی را سپری می کنند. هیچ کدام از اینها کافی یک پارک نیست اما آنچه که نادرست به نظر می آید ترکیب و درهم ریختگی است. اما ضلع شرقی سبزه میدان به نظر جالب می نماید بساطی کتاب و روزنامه فروشی که این بساط کتاب و دکه هدیتی است گرانبها که هرچه عمرش دراز باشد گواراتر است.
سبزه میدان قدیم هویت زنجان بود که متاسفانه با سلایق شهرداران و افراد غیرمتخصص و ناآشنا ویران گردید، شاید مسؤلین توجه نداشته باشند که هویت یک شهر تمام با داشته های قدیمی اصالت دارد نه با ساختن بنای جدید. هویت یک شهر با نام های قدیم با بناهای قدیم با درختان قدیم با کوچه های قدیم با غذاهای محلی با لباس محلی و با حرف های محلی و با اصطلاحات محلی شناخته می شود نه با...

بؤلوم : Kenger
شنبه 18 بهمن 1393     یازار : Fuzuli
+0 به یه ن

اورمو شهرینین قدیمی دروازالارینین آدی


اورمو شهرینین قدیم زامانان جغرافیایی و سیاسی باخیمینان دورومونا گؤره هر زامان اشرار حمله سینین هدف قرار تاپمیش بونا گوره قدیم زاماننان اورمو شهرینین دورونه دیوار چکیلیب و سگیز دروازاسی واریدی بو دروازالار بونان عیبارت دیر:

1- بالوو (سلماس) دروازاسی

2- عسگرخان دروازاسی

3- نووگئچر دروازاسی

4- یوردشاه دروازاسی

5- ارگ دروازاسی

6- بازار باش دروازاسی

7- سویوق بلاغ (خازاران-خزران) دروازاسی

8- توپراق قالا دروازاسی


بؤلوم : Kenger
شنبه 18 بهمن 1393     یازار : Fuzuli
+0 به یه ن

«تیکان تپه» چگونه به «تکاب» تبدیل شد؟ + سند



tikantepe2
دورنانیوز- سرویس تاریخی و فرهنگی: یکی از مناطقی که در آذربایجان نام آن همراه با هزاران منطقه دیگر از ترکی به فارسی تغییر یافته و هویت آن دگرگون جلوه داده شده است، شهرستان تیکان تپه واقع در جنوب استان آذربایجان غربی میباشد که مطابق با سندی که در زیر آورده شده است، بر اساس مصوبه فرهنگستان زبان فارسی و دستور وزیر معارف وقت، به نام جعلی و من در آوردی تکاب تغییر نام داده شده و همانطوری که در سند مشخص است نام رودخانه طاطائو (تاتائو) چای نیز به نام جعلی سیمین (سیمینه) جعل گشته است.

به گزارش دورنانیوز، با پایان حکومت هزاران ساله ترکان در ایران و آغاز حکومت پهلوی با توطئه و دسیسه غرب، فصل جدیدی از نازیسم (National Socialism) هیتلری این بار در مشرق زمین آغاز و رژیم پان فارسیستی پهلوی در جهت اجرای سیاست های یکسان سازی فرهنگی و ملیتی و نابودی شاخصه های هویتی ایرانیان غیر فارس زبان، اقدامات ضد بشری هم چون ممنوعیت صحبت به زبان مادری، جعل و تحریف تاریخ، تغییر نامهای جغرافیایی، سوزاندن کتب تاریخی و… را در دستور کار خود قرار داده و کشور را تا مرز تجزیه و نابودی پیش برد.

از میان اقدامات انجام شده از سوی این حکومت طاغوتی و ایران ستیز در راستای مبارزه با فرهنگ زبان و هویت ایرانیان غیر فارس زبان، میتوان تغییر اسامی و نامهای جغرافیایی را یکی از گسترده ترین و وسیع ترین تحریفات و جعلیات آن به حساب آورد، چرا که به سبب آن هزاران نام کهن و اصیل غیر فارسی و به ویژه ترکی در مناطق مختلف ایران و به ویژه در آذربایجان از نقشه ایران حذف و نامهای جدید، بی معنی و من در آوردی فارسی جایگزین آنها گشتند.

بنا بر اظهارات هادی بهادری...


بؤلوم : Kenger
جمعه 10 بهمن 1393     یازار : Fuzuli
+0 به یه ن

اورمیه،ارومیه یا اورمو؟

ur57787665

دورنانیوز- سرویس تاریخی و فرهنگی: نام شهر به صورتهای اورمیه – ارومیه – رومیه – ارمیه – اورومیه – اورمویا – اورمیا نوشته شده است ولی با مراجعه به اسناد ادبی و بررسی قراین که تنها به چند مورد از آنها اشاره شد آنچه بیشتر از همه به چشم می‏خورد واژه «اورمو» می‏باشد بنابراین اگر فرد منصفی باشیم و به آداب و رسوم و فولکلور اهالی نیز احترام قایل باشیم باید همان واژه «اورمو»« و یا حداقل «اورمی» به کار ببریم نه اورمیه و نه ارومیه و نه واژه دیگر.
مرکز استان آذربایجان غربی که امروزه اورمیه یا ارومیه خوانده می‏شود یکی از قدیمی‏ترین شهرهای کشورمان ایران است که بیش از چهار هزار سال سابقه تاریخی دارد.
در مورد نام این شهر نظرات مختلفی ابراز شده است و گویا یکی از قدیمی‏ترین نامهای آن چی‏چست بوده است (به نام دختر زرتشت و نظر به اینکه این شهر مهد زرتشت بوده) ولی بحث ما روی نام فعلی آن است که میان اورمیه و ارومیه سرگردان است به چند نظریه در مورد نام شهر اشاره می‏کنیم و روی هر کدام بحث مختصری خواهیم داشت.
۱- ساده ‏ترین تحلیلی که از نام شهر به عمل آمده و در کتب چندی به آن اشاره شده این است که آن را اورمیه دانسته به اور+ میه (میاه) تجزیه کرده‌‏اند و عقیده این تحلیل‏گران آن است که اورمیاه واژه‌‏ای عبری است. «اور» به معنی شهر (همانند اورشلیم) و میاه جمع «ماء» به معنی آبها و اورمیاه یعنی شهر آبها. همانگونه که اورشلیم به معنی شهر سلامتی است.
این نظریه بسیار ساده‌‏لوحانه به نظر می‏رسد و گویا مستمسک نظریه ‏پردازان آن اشتراک واژه «اور» در دو شهر اورمیه و اورشلیم بوده و در ادامه اشاره می‏کنیم که اصولاً (میه)ای در میان نیست تا تبدیل به «میاه» شود و این شهر در سابقه تاریخی خود جمعیت غالب یهودی نداشته که نام شهر یادگاری از آنها باشد.
۲- گروه دیگری بر این عقیده‌‏اند که این شهر سرزمین اورارتوها بوده است و نام اورمیه با نام اورارتوها در ارتباط است و از آنها باقی مانده است. این گروه اورمیه را قبول ...

بؤلوم : Kenger
پنجشنبه 11 دی 1393     یازار : Fuzuli
+0 به یه ن

نوشته شده توسط دکتر حسن-م.جعفرزاده 

قاف، کوهی افسانه­ای است که در برخی از قصص آذربایجان اسم این کوه را به وفور شنیده­ایم. این کوه  افسانه­ای  در باورهای اسلامی فارسی و ترکی مقدس شمرده می شود. بعضی آنرا با "قفقاز" (قاف+قاز) از یک ریشه و برخی با kof(کوه)هم ریشه می­دانند و البته برخی منابع هم "قاف" را همان "البرز" (ائل بوروس) می­دانند. در فرهنگ­ها درباره­ی «قاف» آمده است:

-"قاف" نام کوهی است که گرداگرد عالم است و گفته­اند که از زمرد است و پانصد فرسنگ بالا دارد و بیشتر آن در میان آب است و هر صباح چون آفتاب بر آن افتد شعاع آن سبز نماید و چون منعکس گردد کبود شود(آنندراج)

- کوهی است از زبرجد که برگرد زمین است و پانصد فرسنگ بالای اوست.گرد برگرد آب دارد و چون آفتاب بر وی تابد شعاع سبز آن بر آب آید و منعکس شود و آسمان از آن لاجوردی نماید و اگر نه آسمان به غایت سپید است(کشف)

این کوه افسانه­ای نامش در قرآن نیز آمده و مفسران آنرا کوهی می دانند محیط بر زمین  و گویند از زبرجد سبز است و سبزی آسمان از رنگ اوست  و آن اصل و اساس همه کوه­های زمین است.(اینترنت)

«قاف»در منابع اسلامی:

در قرآن مجید آمده است: «ق و القرآن المجید»(سوره ق آیه 1). بعضی از مفسرین در تفسیر آن آورده­اند که «ق» نام کوهی است که صفاتش در بالا ذکر شد(ابوالفتوح ج 1ص 131 و نیز رجوع شود به کتاب کشف الاسرار ج9 ص 273 و فخر رازی ج 7 ص 411 و بیضاوی ج 2 ص 455 و منهج الصادقین ج 3 ص 163). در تفسیرآیه:«ق والقرآن المجید» (سوره.ق آیه1) مفسرینی مثل ابوالفتوح رازی(ج1 ص131)،کشف­الاسرار(ج9 ص237)،فخر رازی(ج7ص411)، بیضاوی (ج2ص455) و منهاج­الصادقین (ج3ص163) صفاتی ذکر کرده­اند که برای نمونه در کشف­الاسرار می­خوانیم:

- «ذوالقرنین گرد عالم می­گشت تا به کوه قاف رسید و گرد کوه قاف، کوه­های خُرد دید. رب­العالمین کوه را با وی به سخن آورد تا از وی پرسید که؛ ما انت؟بعنی تو چه باشی؟ و نامت چیست؟ گفت: منم قاف، گرد عالم درآمده، گفت: این کوه­های خرد چیست؟ گفت: این رگ­های من است و در هر بقعتی و در هر شهری از شهرهای زمین از من رگی بدو پیوسته است. هر آن زمین که به امر حق آن را زلزله خواهد رسید,مرا فرماید تا رگی از رگ­های خود بجنبانم که با آن زمین پیوسته، تا آن را زلزله افتد.» [کشف­الاسرار ج9 ص274]

«مراد از نوید قاف همان کریمه "و لدینا مزید" سوره­ی مبارکه قرآن است که امید به این نوید قرآن است. منتهى تا انسان در مقام صعود بتواند به قله بلند قاف برسد تا این نوید را با گوش جان بشنود کارى است بس دشوار چه بسا محال مى نماید.»(منبع:اینترنت)   درباب اینکه ذوالقرنین چه کسی است نظرات مختلفی وجود دارد. برخی او را "اسکندر" می داند و  البته این اواخر از جمله آیت الله طباطبایی در تفسیر المیزان  ذوالقرنین را "کوروش" می داند اما  قبلاً محمد افندی در کتاب وعظ خود به نام "عرایض القران و نفایس الفرقان" که عربی است معتقد است اسکندر ذوالقرنین همان "اوغوزخان آتا" است و اسماعیل حقی نیز همن نظر را تایید می­کند. حتی بعضی از محققین اسکندر دو شاخ را که در قرآن آمده است همان "مته اوغوزخان" می­دانند و همین نظر را دانشمند "قوجا تورک" نیز دارد. (منبع:جلال بیگدلی-تورک میتولوژیسی) چرا که در دیوان لغات­الترک آمده است که؛نام ترکمن را اسکندر بر بعضی از طایفه­ های ترک نهاد و خوب می­دانیم که نام نهادن بر طایفه، وظیفه جد و بزرگ ایل است و این اسکندر همان اوغوزخان است و این اسکندر را بیشتر احمدیسوی, نظامی، نوایی و کاشغری آفریده است.(جلال بیگدلی-تورک میتولوژیسی) .در ادبیات اسلامى کوه قاف که نشیمنگاه سیمرغ است...


آچار سؤزلر : افسانه,
بؤلوم : Kenger
پنجشنبه 11 دی 1393     یازار : Fuzuli
+0 به یه ن
برگرفته از هفته نامه ی آغری، چاپ اورمیه، سال نهم، شماره ۱۴۲، یکشنبه ۱۲ خرداد ۱۳۹۲، نویسنده: امیر اکبری
turghay

دورنانیوز-  استان آذربایجان غربی با احتساب دریاچه ی اورمیه ۴۳۶۶۰ کیلومتر مربع وسعت دارد. این استان با تمام شهر‌های تابع آن در دوره قاجار و قبل از آن جزوی از ایالت آذربایجان بوده و در دوره ی پهلوی به خاطر برخی مسائل امنیتی به دو بخش شرقی و غربی تقسیم میشود.

به گزارش دورنانیوز، استان آذربایجان غربی از جمله استانهای تاریخی کشور است که سابقه ی تمدنی مهمی را در دل خود جای داده است؛ وجود تپه حسنلو در سولدوز، شهر‌های با سابقه ی تاریخی ۶ هزار ساله هم چون خوی، وجود سوغورلو (تخت سلیمان) در تیکان تپه، وجود بسیاری از بناهای شاخص اسلامی در استان از جمله مسجد جامع اورمیه نمونه‌ای از سوابق تاریخی این سرزمین کهن میباشد.

گرچه هیچ یک از شهر های آذربایجان غربی در هیچ دوره ی تاریخی پایتخت رسمی کشور نبوده اند ولی اهمیت شهر‌های استان از جمله اورمیه کمتر از شهر‌هایی که دوره ای به عنوان پایتخت برگزیده شده بودند، نبوده است که به سلطنت رسیدن کریم خان زند و آقا محمد خان قاجار و … در این شهر گویای همین اهمیت تاریخی است.

یکی از مناطق تاریخی در استان آذربایجان غربی منطقه “ترغای” یا “ترغی” بوده که بعد ها با کوچ طوایف کرُد، نام مکریان را به سبب سکونت ایل مکری به خود گرفته است.

منطقه ی ترغای واژه ای ترکی است، درلغتنامه ی دهخدا معنای ترغای یا ترغی به معنای شانه به سر یا هدهد آمده البته این واژه ی ترکی وارد گویش کردی هم شده که این گویش هم واژه های بسیاری از زبان ترکی به عاریت گرفته است.

ترغای یا ترغی واژه تاریخی است که به محدوده ی زرینه رود یا جیغاتی چای قوشاچای (میاندوآب) تا خانا (پیرانشهر فعلی) که در حدود ۴۰۰پاره قریه بوده اطلاق میشده، هم چنین در دوره ی تیموریان بین ۶۰ الی ۷۰ نفر از منطقه ی ترغای گرد آمده و به دیدار ...


+0 به یه ن
نویسنده :محمد اردم

6. قوریچای(qurıçay): باید مراد قوریچای مابین تهران و کرج باشد:"امروز جرگه تنگة قوری چای است" (ص108). اسم مرکب از قوری>قورو و چای است. قوری خود از قوریغ(qurıġ) ترکی قدیم با حذف غ/ġ انتهایی پدید آمده و قوریغ هم به نوبة خود مشتق از فعل قوریماق>قوروماق به معنی خشکیدن است. تعداد زیادی رودخانه با اسم قوروچای/قوریچای در آذربایجان و سایر نقاط ترک نشین وجود دارد(من جمله در تبریز و همدان ) . در آناتولی هم بیش از ده اسم قریه و محله به قوروچای(kuruçay) موسوم است؛ قریه یی از توابع آخیرلی در استان قونیه؛ روستایی تابع چوبوق در ولایت آنکارا؛ دو قریه در مرکز و بخش بایات از توابع چوروم؛ قریه یی از توابع وزیرکؤپرو در استان سامسون؛ قریه یی از بوجاق بوزتپة ولایتِ توقات؛ اسم بوجاقی از استان ارزینجان؛ قصبه یی از توابع تاوشانلی در استان کوتاهیا.

8. ساری قمیش(sarı qamış): ظاهراً روستایی در جوار قوری چای فوق الذکر بوده است:"امروز هاشم و غیره به ساری قمیش رفته اند"(ص322). ساری قمیش های فراوانی در نقاط ترک نشین وجود دارد؛ دهی از توابع چاراویماقِ قره آغاج(سابقاً تابع هشترود)؛ روستایی از دهستان بهی شهرستان بوکان؛ قریه یی از توابع دهستان خدابنده لو'ی قروه؛ روستایی از توابع بخش...


آچار سؤزلر : تورک,
+0 به یه ن
نویسنده :محمد اردم

دربارة کاراکتر و تحولات عصر ناصرالدین شاه قضاوت های متعارضی وجود دارد. اما این عصر، دوران مشعشعی در عرصة تألیف و ترجمة است. شاه خود شخصاً آثار متعددی نوشته یا به املای او تحریر شده است؛ سفرنامه های مفصّل و متعدد و شکارنامه ها از آن جمله محسوب است. متن این آثار بالاخص در مواردی که تراوش قلم شخصِ ناصرالدین شاه است، رنگ و بوی ترجمة تحت اللفظی از ترکی دارد که این نکته را باید وقتی دیگر تحلیل کرد. در سیاحتنامه ها، اشاراتِ اتنوگرافیک، جغرافیایی و تاریخی فراوان، و کلمات و تعبیرات ترکی زیادی وجود دارد که حاکی از رواج آنها در دربار قاجاری است و کمتر در متون مکتوب راه یافته است. در سال 1389 مجموعه یی از شکارنامه ها و گزارشهای سفر شاه به اطرافِ طهرانِ قدیم، اعم از منتشر شده و نشده، در یک مجموعه گردآوری و منتشر شد[i]. واژه های ترکی این متن را استخراج کرده ام و ان شاء الله در وقت مناسب تحلیل شان خواهم کرد.

در این مختصر، هدف تجزیه و تحلیل چند اسم جغرافیایی ترکی از اطراف طهران است که امروزه یا برجای نمانده اند و یا مشهود نیستند. این توپونیم ها حکایت از سکونت ترکان در این نواحی و مناطق مجاور دارد؛ اما این نکته که آیا طوایف مزبور به صورت جزایر و ایلات پراکنده بودند و یا به نواحی ترک نشین استان البرز کنونی (ساوجبلاغ) و از آنجا به قزوین و جنوب گیلان و بدنة اصلی نواحی ترک نشین ...


آچار سؤزلر : تورک,
+0 به یه ن

 عباس ائلچین


            آذربایجانین گونئیینده فارسلاشدیریلمیش قدیم تورک توپونیملری 

    دوچئنت دوکتور قالیبه گولتکین

     بللیدیر کی، موختلیف دیللردن بیر-بیرینه قارشیلیقلی سؤز آلیب وئرمه نتیجه‌سینده هر هانسی بیر دیله کئچن سؤز همین دیلین قایدا-قانونلارینا اویغون شکیلده یا فونئتیک ترکیبینه، یا آهنگ قانونونا و یا دیگر جهتلرینه گؤره کئچدیگی دیله اویغونلاشدیریلیر. لاکین تأسوفله قئید ائتمه‌لی‌‌ییک کی، بعضاً ائله لئکسیک واحیدلر اولور کی، اونلار باشقا دیله قبول اولوندوغو زامان فورماجا همین دیلین فونئتیک سیستئمینه بنزه‌دیله‌رک اؤز اولکی سئمانتیک معناسیندان اوزاقلاشدیریلیب یئنی و عکس معنالی سؤزلره چئوریلیر. بو باخیمدان دیلده مؤوجود اولان جوغرافی آدلار خوصوصی لای تشکیل ائدیر. 

  بیر طرفدن هر هانسی بیر اراضینی ضبط ائدن ایشغالچی دؤولت همین اؤلکه‌لرین تاریخینی تحریف ائتمکله، خالقین تاریخی یادداشینی سیلمه‌یه چالیشیب، معنویاتینا ضربه وورور، دیگر طرفدن ایسه همین آدلارین علمی جهتدن اؤیره‌نیلمه‌سی‌نین قارشیسینی آلیر. بو باخیمدان ایران اراضیسینده اولان جوغرافی آدلارا خوصوصی دیقت یئتیرمک اولدوقجا واجیبدیر. بئله کی، بورادا علمی سویییه‌نین آشاغی اولماسیندان و تورک دیلی‌نین رسمی یازیلی دؤولت دیلی سویییه‌سینده دئییل، یالنیز دیالئکت شکلینده مؤوجود اولماسی، فارس دیلی‌نین هم رسمی دؤولت دیلی، هم ده دیالئکت فورماسیندا مجبوری شکیلده تورک دیلینه تطبیقی و تاثیری، حاکیم دؤولتین همین اراضیده یاشایان خالقین دیلینی سیخیشدیریب آرادان قالدیرماقلا اؤز دیلی‌نین تاثیرینی گوجلندیرمه‌سی اساس دیل فاکتی کیمی اؤزونو گؤستریر. بئله‌لیکله ده فارس دیلینه قبول ائدیلن جوغرافی آدلار صونعی شکیلده همین دیلین فونئتیک سیستئمینه بنزه‌دیله‌رک اؤز کؤکوندن تامامیله اوزاقلاشمیشدیر. 

      قدیم تورک توپونیمییاسی‌نین قدیم دؤوردن موعاصیر دؤوروموزه قدر اولان تاریخی کئچید مرحله‌‌لرینه نظر سالساق، ایستر روسییا، ایستر آوروپا، ایسترسه ده شرق اؤلکه‌‌لری‌نین بیر چوخ بؤلگه‌‌لرینده تحریف ائدیلیب دییشدیریلن قدیم تورک منشالی توپونیملرین اوستونلوک تشکیل ائتدیگی‌نین شاهیدی اولوروق. بو اؤلکه‌‌لر سیراسیندا موعاصیر ایران اراضیسینده دییشدیریلیب تحریف ائدیلن قدیم تورک منشالی جوغرافی آدلار داها چوخ اوستونلوگه مالیکدیر. موختلیف دؤورلره عایید بیر چوخ قدیم و موعاصیر قایناقلار رسمی سند کیمی فیکریمیزی تصدیق ائدیر. هله پهلوی سولاله‌سی‌نین حاکیمیتی دؤوروندن بو گونه‌دک بیر چوخ تورک منشالی تاریخی جوغرافی آدلارین دییشدیریلمه‌سینه خوصوصی دیقت یئتیرن ایران دؤولتی موعین معنادا اؤز ایستگینه نایل اولسا دا تاریخی گئرچکلیکلری تام شکیلده اینکار ائده بیلمه‌ییب. بئله کی، علمی آراشدیرمالار نتیجه‌‌سینده آشکار ائدیلمیش دیل فاکتلاریندان آیدین اولور کی، بو گونه‌دک دییشدیریلمیش جوغرافی آدلارین اکثریتینی تامامیله تورک منشالی آدلار تشکیل ائدیر. 

     اون دوققوزنجو عصرین اوللرینده آذربایجان ایکی‌یه بؤلوندوکدن سونرا اونون شیمال حیصه‌سی‌نین روسییایا، جنوب حیصه‌سی‌نین ایسه ایرانین ترکیبینه قاتیلماسی تدقیقاتچیلارین بعضیلرینی چاشدیردیغیندان اونلار آذربایجان خالقی‌نین ائتنوگئنئزیسی حاقیندا ساختا کونسئپسییالاردان چیخیش ائده‌رک قوزئی آذربایجاندا یاشایان اجدادلاریمیزی قافقازدیللی، جنوبدا یاشایانلاری ایسه هئچ بیر اساس اولمادان ایران‌دیللی حساب ائتمیشلر. بونونلا دا ایندیکی آذربایجان تورکلری‌نین تشکولو، مسکونلاشدیغی اراضی، دیلی، مدنیتی حاقیندا غرضلی فیکیرلر یورودولموش، تاریخی حقیقتلر گیزله‌‌دیلمیش، خالقیمیزین ایلکین مسکونلاشدیغی اراضی، ائتنیک منسوبیتی، قدیم مدنیتی حقیقی علمی تدقیقاتلاردان کناردا قالمیشدیر. قایناقلاردا دیلیمیزی و تاریخیمیزی تحریف ائتمه‌یه یؤنلدیلمیش فیکیرلر آذربایجانین اراضی باخیمیندان دا پارچالانماسینا، تاریخی سند اولان میللی جوغرافی آدلاریمیزین دییشیلمه‌سینه گتیریب چیخارمیشدیر. ایلک اؤنجه شیمالا و جنوبا بؤلونموش آذربایجان اراضیسی ایستر شیمالدا، ایسترسه ده جنوبدا بو گونه قدر پارچالانماقدا و قدیم یئر-یورد آدلاری دییشیلمکده داوام ائتدیریلمکده دیر. 

  ییرمینجی عصردن، پهلوی سولاله‌سی‌نین حاکیمیتی دؤوروندن باشلایاراق  " میللی بیرلیک "  آدلی فارس شووینیست سییاستی نتیجه‌‌سینده ایراندا یاشایان بوتون غئیری-فارس خالقلار و میللتلر بوتون میللی حوقوقلاردان محروم ائدیله‌رک فارسلاشدیریلماغا یؤنلدیلمیشدیر. پهلوی رئژیمی دؤورونده بیر چوخ مسله‌‌لرله یاناشی، میللی جوغرافی آدلارین دا دییشدیریلمه‌سی ...


آچار سؤزلر : آذربایجان,
بؤلوم : Kenger
دوشنبه 10 آذر 1393     یازار : Fuzuli
+0 به یه ن

آذربایجانین گنج شهری "تیكان تپه" و چایی "تاتائو"نون دگیشیلمه سینه داییر سند!

سند تغییر نام تركی شهر تیكان تپه در غرب آزربایجان

ساوالان پورت: فارسی سازی لغات تركی و عربی در ایران رسما به سال ۱۳۱۵ برمی گردد كه در بخشنامه ۴۷۹ مورخ ۱۳۱۵/۱۰/۲۹ وزارت كشور منعكس شده است.

طبق سند زیر نام شهر “تیكان تپه” در تاریخ ۱۳۱۶/۰۸/۱۸ از سوی وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه با نام “تكاب” اعلام به ادارات مختلف بخشنامه شده و نامهای طاطائو و تیكان تپه نیز قدغن اعلام شده است.

پروسه تغییر نامهای تركی و عربی در زمان رضا شاه مستقیما با دستور شخص رضا شاه و توسط فرهنكستان زبان فارسی صورت می گرفت و در صورت تمایل رضا شاه وزارت كشور نامهای جدید را به ادارات ابلاغ می نمود.



http://yanlizbirqiz.blogfa.com http://azyurd.blogveb.com/